ปรัชญาการทำงานแบบ “เจแปนเวย์” ผ่านมุมมองของผู้บริหารชาวไทย ซึ่งผ่านประสบการณ์ทำงานกับชาวญี่ปุ่นมานานกว่า 10 ปี....โดย ดร.ธนศักดิ์ วหาวิศาล
ประธานที่ปรึกษากรรมการบริหาร บริษัทอิเดมิตสึ อพอลโล (ประเทศไทย) จำกัด
012
ในวัฒนธรรมญี่ปุ่น คำว่า “武士道 (ぶしどう | Bushidō)” หมายถึง “วิถีแห่งซามูไร” คือรหัสแห่งเกียรติยศ ความกล้าหาญ ความซื่อสัตย์ และการเสียสละตนเพื่อส่วนรวม หลายคนอาจคิดว่าคำนี้มีที่อยู่แค่ในหนังประวัติศาสตร์ หรือห้องเรียนวิชาวัฒนธรรม แต่ในชีวิตจริง…ผมได้เห็น Bushidō ปรากฏอย่างชัดเจน ในสถานที่ที่ไม่มีดาบ ไม่มีชุดเกราะ แต่เต็มไปด้วยวินัย ความกล้า และความรับผิดชอบสูงสุด
สถานที่นั้นคือ..ที่ทำงาน
ผมมีโอกาสได้ทำงานในบริษัทร่วมทุนกับญี่ปุ่นมายาวนาน บริษัทแห่งนี้ผลิตและจัดจำหน่ายน้ำมันหล่อลื่นในประเทศไทย แม้งานจะเกี่ยวข้องกับเทคโนโลยี วิศวกรรม และการตลาด แต่สิ่งที่ซ่อนอยู่ลึกในองค์กร…คือ “จิตวิญญาณแห่งซามูไร” ที่ผมสัมผัสได้จากคนญี่ปุ่นทุกคนที่ผมร่วมงานด้วย มีผู้บริหารญี่ปุ่นท่านหนึ่งที่ผมเคารพอย่างมาก เขาไม่ใช่คนที่พูดมาก ไม่ใช่คนที่ชอบสั่งการ แต่เขาจะเป็นคนแรกที่เข้าประชุม และเป็นคนสุดท้ายที่ออกจากโรงงานเวลามีปัญหา
วันหนึ่งเกิดเหตุผิดพลาดทางเทคนิคในกระบวนการผลิต แม้จะไม่ใช่ความรับผิดชอบตรงของเขา
แต่เขาเป็นคนที่เดินลงไปที่พื้นที่ทันที ใส่หมวกนิรภัย ลุยตรวจทุกจุดด้วยตัวเอง โดยไม่บอกใครล่วงหน้า ไม่ต้องมีทีมประชาสัมพันธ์ ไม่ต้องทำภาพโชว์
เมื่อปัญหาคลี่คลาย เขากลับขึ้นมาโดยไม่พูดอะไร
เพียงแต่เรียกผู้จัดการหน่วยงานทั้งหมดมาประชุม และเริ่มต้นการประชุมด้วยคำว่า
“ขอบคุณทุกคนที่ไม่หนีจากความรับผิดชอบ” ไม่มีการโทษ ไม่มีคำตำหนิ แต่ทุกคนในห้องประชุมวันนั้น รู้สึกเหมือนใจถูกปลุกให้มีศักดิ์ศรีขึ้นมาอีกครั้ง นั่นคือ Bushidō ในโลกการทำงาน คือ “ผู้นำที่ยืนหน้าแนวรบ ไม่ใช่หลบอยู่หลังคำสั่ง”
คนญี่ปุ่นจำนวนมากที่ผมเคยร่วมงานด้วย ไม่เคยโอ้อวดความสามารถ แต่พวกเขาทำงานเหมือนซามูไรที่ยึดถือคำว่า “หน้าที่” และ “เกียรติ” เหนือทุกอย่าง
พวกเขาไม่กลัวเหนื่อย ไม่กลัวลำบาก แต่จะกลัวที่สุด…หากรู้ว่าตนเองทำให้ทีมต้องเสียหน้า
เมื่อผมนำสิ่งเหล่านี้มาเป็นแนวทางในการบริหาร ผมเริ่มเข้าใจว่า ความแข็งแรงขององค์กร ไม่ได้อยู่ที่ระบบ หรือแผนการตลาดที่ดีเท่านั้น แต่อยู่ที่ “จิตวิญญาณ” ของคนในองค์กร หากคนในทีมยึดถือเกียรติ ยึดถือหน้าที่ เหมือนซามูไรที่ไม่เคยทิ้งแนวรบ ต่อให้องค์กรล้ม…ทุกคนก็จะลุกกลับขึ้นมาพร้อมกัน
ซามูไรไม่ได้อยู่แต่ในประวัติศาสตร์ แต่ยังเดินอยู่ในโรงงาน ประชุมอยู่ในห้องแคบ ๆ และยืนเงียบอยู่หลังความสำเร็จของทีม เพราะ Bushidō ไม่ใช่เรื่องของดาบ แต่คือ “ทางแห่งความรับผิดชอบและเกียรติ” ที่ใครก็ตามที่กล้ารับ ย่อมก้าวขึ้นมาเป็นผู้นำได้ แม้ไม่มีตำแหน่ง
“ซามูไรในยุคใหม่ ไม่ต้องถือดาบ แต่ต้องกล้ายืนอยู่ตรงกลางของปัญหา และเดินออกมาข้างหน้าอย่างเงียบ ๆ พร้อมคำว่า ‘ผมรับผิดชอบเอง’”
ประธานที่ปรึกษากรรมการบริหาร บริษัทอิเดมิตสึ อพอลโล (ประเทศไทย) จำกัด
012
ในวัฒนธรรมญี่ปุ่น คำว่า “武士道 (ぶしどう | Bushidō)” หมายถึง “วิถีแห่งซามูไร” คือรหัสแห่งเกียรติยศ ความกล้าหาญ ความซื่อสัตย์ และการเสียสละตนเพื่อส่วนรวม หลายคนอาจคิดว่าคำนี้มีที่อยู่แค่ในหนังประวัติศาสตร์ หรือห้องเรียนวิชาวัฒนธรรม แต่ในชีวิตจริง…ผมได้เห็น Bushidō ปรากฏอย่างชัดเจน ในสถานที่ที่ไม่มีดาบ ไม่มีชุดเกราะ แต่เต็มไปด้วยวินัย ความกล้า และความรับผิดชอบสูงสุด
สถานที่นั้นคือ..ที่ทำงาน
ผมมีโอกาสได้ทำงานในบริษัทร่วมทุนกับญี่ปุ่นมายาวนาน บริษัทแห่งนี้ผลิตและจัดจำหน่ายน้ำมันหล่อลื่นในประเทศไทย แม้งานจะเกี่ยวข้องกับเทคโนโลยี วิศวกรรม และการตลาด แต่สิ่งที่ซ่อนอยู่ลึกในองค์กร…คือ “จิตวิญญาณแห่งซามูไร” ที่ผมสัมผัสได้จากคนญี่ปุ่นทุกคนที่ผมร่วมงานด้วย มีผู้บริหารญี่ปุ่นท่านหนึ่งที่ผมเคารพอย่างมาก เขาไม่ใช่คนที่พูดมาก ไม่ใช่คนที่ชอบสั่งการ แต่เขาจะเป็นคนแรกที่เข้าประชุม และเป็นคนสุดท้ายที่ออกจากโรงงานเวลามีปัญหา
วันหนึ่งเกิดเหตุผิดพลาดทางเทคนิคในกระบวนการผลิต แม้จะไม่ใช่ความรับผิดชอบตรงของเขา
แต่เขาเป็นคนที่เดินลงไปที่พื้นที่ทันที ใส่หมวกนิรภัย ลุยตรวจทุกจุดด้วยตัวเอง โดยไม่บอกใครล่วงหน้า ไม่ต้องมีทีมประชาสัมพันธ์ ไม่ต้องทำภาพโชว์
เมื่อปัญหาคลี่คลาย เขากลับขึ้นมาโดยไม่พูดอะไร
เพียงแต่เรียกผู้จัดการหน่วยงานทั้งหมดมาประชุม และเริ่มต้นการประชุมด้วยคำว่า
“ขอบคุณทุกคนที่ไม่หนีจากความรับผิดชอบ” ไม่มีการโทษ ไม่มีคำตำหนิ แต่ทุกคนในห้องประชุมวันนั้น รู้สึกเหมือนใจถูกปลุกให้มีศักดิ์ศรีขึ้นมาอีกครั้ง นั่นคือ Bushidō ในโลกการทำงาน คือ “ผู้นำที่ยืนหน้าแนวรบ ไม่ใช่หลบอยู่หลังคำสั่ง”
คนญี่ปุ่นจำนวนมากที่ผมเคยร่วมงานด้วย ไม่เคยโอ้อวดความสามารถ แต่พวกเขาทำงานเหมือนซามูไรที่ยึดถือคำว่า “หน้าที่” และ “เกียรติ” เหนือทุกอย่าง
พวกเขาไม่กลัวเหนื่อย ไม่กลัวลำบาก แต่จะกลัวที่สุด…หากรู้ว่าตนเองทำให้ทีมต้องเสียหน้า
เมื่อผมนำสิ่งเหล่านี้มาเป็นแนวทางในการบริหาร ผมเริ่มเข้าใจว่า ความแข็งแรงขององค์กร ไม่ได้อยู่ที่ระบบ หรือแผนการตลาดที่ดีเท่านั้น แต่อยู่ที่ “จิตวิญญาณ” ของคนในองค์กร หากคนในทีมยึดถือเกียรติ ยึดถือหน้าที่ เหมือนซามูไรที่ไม่เคยทิ้งแนวรบ ต่อให้องค์กรล้ม…ทุกคนก็จะลุกกลับขึ้นมาพร้อมกัน
ซามูไรไม่ได้อยู่แต่ในประวัติศาสตร์ แต่ยังเดินอยู่ในโรงงาน ประชุมอยู่ในห้องแคบ ๆ และยืนเงียบอยู่หลังความสำเร็จของทีม เพราะ Bushidō ไม่ใช่เรื่องของดาบ แต่คือ “ทางแห่งความรับผิดชอบและเกียรติ” ที่ใครก็ตามที่กล้ารับ ย่อมก้าวขึ้นมาเป็นผู้นำได้ แม้ไม่มีตำแหน่ง
“ซามูไรในยุคใหม่ ไม่ต้องถือดาบ แต่ต้องกล้ายืนอยู่ตรงกลางของปัญหา และเดินออกมาข้างหน้าอย่างเงียบ ๆ พร้อมคำว่า ‘ผมรับผิดชอบเอง’”