เครื่องปั้นดินเผาเอกลักษณ์ ภูมิปัญญาไทยที่ตกทอดมานับร้อยปี สร้างอาชีพให้กับลูกหลานในหมู่บ้านด่านเกวียน ได้มีอาชีพสร้างรายได้ หลายๆรายร่ำรวย จากทำใต้ถุนบ้าน สามารถสร้างโรงงานใหญ่โต ส่งขายในประเทศ และต่างประเทศ จนกระทั่งมาถึงจุดที่สูงสุดคืนสู่สามัญ หลายโรงงานปรับขนาดให้เล็กลง รับมือกับภาวะการเปลี่ยนแปลง เมื่อตลาดส่งออกโดนแย่งตลาดไปจากคู่แข่งในต่างประเทศ ทำราคาได้ถูกกว่า จากต้นทุนค่าแรงถูกกว่า
ตื่นขึ้นมาต้องคิดทุกวันนำพากิจการ
ครอบครัวทิ้งเอาไว้ให้ไปต่อได้ยังไง
และล่าสุดยังต้องมาเจอกับภาวะเศรษฐกิจในประเทศที่ซบเซา จนทำให้ เจ้าของเครื่องปั้นดินเผาด่านเกวียน “เต็มทรัพย์ด่านเกวียน” สินค้าโอทอประดับ 5 ดาว โคราช ทำเครื่องปั้นดินเผาด่านเกวียนมาหลายชั่วอายุคน มาจนถึงเจเนอเรชั่นที่ 3 “นางสาวณัฎฐ์ยา เพียรวิชา” ต้องคิดหนักมาก
โดยเธอบอกว่า “ ในแต่ละวันที่ตื่นขึ้นมา หยุดคิดไม่ได้เลย ต้องคิดตลอดเวลาว่าจะทำอะไร ขายที่ไหน เพื่อจะนำพากิจการโรงงาน ที่ครอบครัวสร้างมามากกว่า60-70 ปี ตั้งแต่ รุ่นปู่ รุ่นย่า ให้ยังคงอยู่รอดได้ และสามารถหาเงินมาจ่ายพนักงานได้ในยุคของเรา ”
เต็มทรัพย์ด่านเกวียน เครื่องปั้นดินเผาเปิดมาถึงทายาทรุ่น 3
นางสาวณัฎฐ์ยา เพียรวิชา เจ้าของร้านเครื่องปั้นดินเผา และหินทราย “เต็มทรัพย์ด่านเกวียน ” อำเภอด่านเกวียน จังหวัดนครราชสีมา เล่าว่า เครื่องปั้นดินเผาด่านเกวียน เป็นสินค้าที่มีอัตถลักษณ์ที่เกิดจากภูมิปัญญา ของบรรพบุรุษ ชาวบ้านในชุมชน ด่านเกวียน ซึ่งเป็นดินแดนที่มีดินเหมาะสมกับการนำมาทำเครื่องปั้นดินเผา ซึ่งตนเองหนึ่งในทายาทที่ได้เข้ามาสืบทอดการทำเครื่องปั้นดิเนผา ต่อทอดมาจาก รุ่นปู่ รุ่นย่า มาถึงรุ่นพ่อ แม่ ก็ทำเครื่องปั้นดินเผามาตลอด หลายชั่วอายุคน
ทั้งนี้ ต้องยอมรับว่า ที่ผ่านมาบรรพบุรุษได้ทิ้งอาชีพที่สร้างรายได้จำนวนมหาศาลไว้ให้กับลูกหลานชุมชนด่านเกวียน หลายครอบครัวจากทำกันใต้ถุนบ้าน จนสามารถมีเงินมีทอง สร้างโรงงานใหญ่โต โดยเฉพาะในถึงยุคที่เฟืองฟูมากๆ หลายโรงงานไม่ได้ขายแค่ในประเทศ แต่ส่งออกไปขายในหลายประเทศ ทั้งในแถบยุโรป และอเมริกา รวมถึงประเทศเพื่อนบ้าน เกือบทุกประเทศ ต่างชื่นชอบเครื่องปั้นดินเผาด่านเกวียน
ดินเผาด่านเกวียนหรือจะถึงทางตัน สูงสุดคืนสู่สามัญ
ณัฎฐ์ยา กล่าวว่า สุดท้าย พอมาถึงยุคนี้เหมือนสูงสุด คืนสู่สามัญ เมื่อตลาดส่งออกเจอประเทศอื่นๆ ที่ทำราคาได้ถูกกว่า ต้นทุนค่าแรงถูกกว่า เมื่อส่งออกไม่ได้ ก็ต้องหันมาช่วงชิงตลาดในประเทศ ที่คู่แข่งมีจำนวนมาก การแข่งขันไม่ได้เกิดแค่เฉพาะคนในชุมชนด่านเกวียน แต่วันนี้ ต้องแข่งกับ ผู้ผลิตนอกชุมชนที่เป็นคนรุ่นใหม่ที่เรียนจบด้านศิลปกรรมเครื่องปั้นดินเผา ต่างก็หันมาผลิตชิ้นงานออกมาจำหน่าย แต่ยังโชคดี ที่คนเหล่านั้น เลือกที่จะใช้ดินด่านเกวียน ทำให้ชาวบ้าน หรือ ชุมชนเครื่องปั้นดินเผา ด่านเกวียน ยังพอที่จะขายดินมีรายได้เข้ามาได้บ้าง แม้ว่าจะขายสินค้าได้น้อยลงไป เอาไปชดเชยกันได้ ช่วยพยุงกิจการให้สามารถเดินหน้าต่อไปได้
ปัจจุบัน เครื่องปั้นดินเผาด่านเกวียน ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นสินค้าบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ GI แม้ว่าในปัจจุบันการทำเครื่องปั้นดินเผา ของแต่งบ้านเหล่านี้ การผลิตจะเปลี่ยนไปมาก การทำในแบบที่ชาวบ้านทำ ก็ลดน้อยลงไป รูปแบบเปลี่ยนไปตามยุค ตามสมัย ในอดีตทำแค่ โอ่ง อ่าง กระถาง แจกัน ตอนนี้ มีของแต่งบ้าน ในรูปแบบต่างๆ โดยมีการนำนวัตกรรมการผลิตเทคโนโลยีเข้ามาช่วยในการผลิต เช่น จากเดิมเตาเผาจะใช้การเผาจากฟืน ก็เปลี่ยนมาเป็นการเผาโดยใช้เตาเผาแบบใช้แก๊ส สะดวกมากขึ้น และสามารถควบคุมอุณหภูมิได้
ฤดูฝนแบบนี้ เครื่องปั้นดินเผาปรับตัวหันมาทำหินทรายแทน
อย่างไรก็ดีในช่วงฤดูฝน เป็นช่วงที่การทำงานเครื่องปั้นยากลำบากที่สุด เพราะเราก็ยังคงใช้การตากแดดอยู่ ดังนั้น การทำเครื่องปั้นดินเผาของตนเอง และชุมชนด่านเกวียน หันมาทำในรูปแบบของหินทรายแทน ซึ่งผลตอบรับก็ออกมาดี ดั้งนั้น จะเห็นว่า ร้านเครื่องปั้นดินเผาด่านเกวียน ช่วงนี้ ก็จะมีงานหินทรายมาขายเสียเป็นส่วนใหญ่
ตลาดออนไลน์ ช่วยพยุงกิจการแค่พอไปได้
ณัฎฐ์ยา เล่าว่า ในส่วนของการทำตลาด ในช่วงที่ผ่านมา ย้อนไปในอดีต คนที่มาซื้อเครื่องปั้นดินเผาด่านเกวียน จะเป็นกลุ่มนักท่องเที่ยวที่เดินทางผ่านก็จะแวะซื้อกลับบ้าน กันเป็นจำนวนมาก แต่พอมายุคนี้ ลูกค้าไม่ต้องเดินทางมาซื้อ เพราะสามารถเลือกซื้อได้ผ่านช่องทางออนไลน์ และการขนส่งไม่ได้ยุ่งยาก และไม่เกิดความเสียหาย ตลาดออนไลน์ ช่วยได้มากในยุคนี้ เพราะถ้ารอให้มาแค่หน้าร้าน คงจะอยู่ยาก ทุกคนหันไปซื้ออนไลน์กันหมด และทุกวันเรามีค่าใช้จ่ายรายได้จำเป็นที่จะต้องมีเข้ามาทุกวัน
นอกจากนี้ การลดลงของลูกค้าเครื่องปั้นดินเผาด่านเกวียน ที่เห็นได้ชัดเจน ส่วนหนึ่งมาจากการแข่งขันในเรื่องของรูปแบบเครื่องปั้นดินเผาด่านเกวียน การทำสินค้าที่เป็นเอกลักษณ์ อัตถลักษณ์แบบดั้งเดิมที่เป็นภูมิปัญญา เริ่มจะขายไม่ได้ เมื่อมีคู่แข่ง ที่เป็นนักปั้นรุ่นใหม่ เรียนจบด้านศิลปกรรม เครื่องปั้นดินเผา ต่างก็หันมาออกแบบและจำหน่าย งานเครื่องปั้นดินเผาด่านเกวียนกันเยอะมากขึ้น แต่ก็ยังโชคดี ที่น้องๆ เหล่านี้ เลือกที่จะมาซื้อวัตถุดิบ ดินด่านเกวียนจากชาวบ้าน และผู้ผลิตดินเผาในพื้นที่ด่านเกวียนอยู่ ชาวบ้านเองขายชิ้นงานไม่ได้ แต่ก็ยังคงขายวัตถุดิบได้
ตลาดต้องการงานชิ้นเล็ก ตอบโจทย์ที่อยู่อาศัยปัจจุบัน
ณัฎฐ์ยา บอกว่า สำหรับร้านเต็มทรัพย์ ด่านเกวียน เราเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชน ด้วย ไม่ได้ขายเฉพาะสินค้าที่เราผลิต แต่ก็ยังรับสินค้าที่ชาวบ้าน เป็นสมาชิกของกลุ่มออกมาจำหน่ายด้วย หน่วยงานภาครัฐ กระทรวงพาณิชย์ จัดงานที่ไหน ก็จะชวนให้เราไปร่วมออกบูท ด้วย ปัจจุบันลูกค้าจะนิยมสินค้าชิ้นเล็ก นำไปตกแต่งคอนโด บ้าง ทาวเฮ้าส์ บ้าง เพราะด้วยพื้นที่การอยู่อาศัยไม่ได้มีพื้นที่เยอะ สำหรับคนในเมืองหลวง ต้องการสินค้าชิ้นเล็ก จากเดิมเคยทำสินค้าชิ้นใหญ่ ตอนนี้ ปรับตัวหันมาทำสินค้าชิ้นเล็กลง
ในส่วนของตลาดต่างประเทศ นักท่องเที่ยว ชื่นชอบงานเครื่องปั้นดินเผา ที่เป็นงานเผาดำมากกว่า กลูกค้าต่างประเทศ มีส่งแค่ประเทศเพื่อนบ้าน ส่วนในตลาดยุโรป ส่วนใหญ่จะเป็นกลุ่มนักท่องเที่ยว ที่มาเที่ยว จะซื้องานเครื่องปั้นดินเผาที่เป็นเครื่องประดับ เผาดำ เพราะน้ำหนักเบา สามารถนำกลับประเทศของเค้าได้
ปรับตัวเครื่องปั้นดินเผาด่านเกวียน
สินค้าภูมิปัญญา ยังอยู่คู่เมืองโคราช
อย่างไรก็ดี ชาวบ้านด่านเกวียนที่ผลิตเครื่องปั้นดินเผาเอง พยายามปรับตัว ในทุกรูปแบบทั้งการออกแบบให้ร่วมสมัย การหาช่องทางการขายใหม่ รวมถึงพยายามไม่ขึ้นราคา เพราะรู้ว่าช่วงนี้ สินค้าประเภท สินค้าฟุ่มเฟือย อย่างเราขายยาก ถ้ามีโอกาสต้องการเราเองก็อยากจะกลับไปเป็นผู้ผลิตและผู้ส่งออกเหมือนในอดีต แต่ช่วงนี้ คงจะได้แค่รอจังหวะและหวังจากการช่วยเหลือหน่วยงานภาครัฐ ช่วยให้สินค้าเครื่องปั้นดินเผาภูมิปัญญาด่านเกวียน จะยังคงอยู่คู่เมืองโคราช ไม่เลิกกิจการไปหมด
ติดต่อ โทร. 09-3357-3415
