“เส้นใยไหม” เส้นใยธรรมชาติที่แข็งแรง วัตถุดิบในการทอผ้าไหมที่มีความนุ่มลื่น เงางาม ยืดหยุ่น ระบายอากาศได้ดี และถือวัตถุดิบสำคัญในโครงการปลูกหม่อนเลี้ยงไหม โครงการส่งเสริมศิลปาชีพอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ที่ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมส่งเสริมการทอผ้าไหม ให้เป็นอาชีพเพื่อสร้างรายได้ให้แก่ประชาชนในพื้นที่ต่างๆ ที่มีรายได้น้อย และอนุรักษ์ศิลปหัตถกรรมไทยอันเป็นมรดกทางวัฒนธรรมให้คงอยู่สืบไป
เส้นใยไหมเป็นเส้นใยโปรตีนธรรมชาติที่ได้จากตัวหนอนไหม ในช่วงการปั่นรังของตัวหนอนเพื่อพัฒนากลายเป็นดักแด้ หลังจากการเก็บรวบรวมดักแด้และนำมาผ่านขั้นตอนต่างๆ ก็จะได้เส้นใยไหม วัตถุดิบสำคัญในการนำมาทอเป็นผ้าไหมที่เรารู้จัก
คุณสมบัติที่โดดเด่นของผ้าไหมคือ ความนุ่มนวล เงางาม ยืดหยุ่น ระบายอากาศได้ดี และมีความทนทานสูงเนื่องจากเส้นใยไหมเป็นเส้นใยโปรตีนธรรมชาติที่มีเส้นยาวและเรียบเนียน โดยเส้นใยประกอบด้วยโปรตีน 2 ชนิด คือ "ไฟโบรอิน" (Fibroin) และ "เซริซิน" (Sericin) ที่มีลักษณะเหนียวเหมือนกาวและมีคุณสมบัติในการช่วยยึดให้เส้นใยโปรตีนของเส้นใยไหมเกาะเข้าด้วยกันจนเป็นโซ่ยาว เรียกว่า โพลิเปปไทด์ (polypeptide chain)
ไฟโบรอิน ประกอบด้วยกรดแอมิโนที่ไม่มีขั้วประมาณ 76% เป็นโครงสร้างหลักที่มีความแข็งแรงและไม่ละลายน้ำซึ่งจะถูกเคลือบและยึดติดกันด้วยเซริซิน และ เซริซิน ประกอบด้วยกรดแอมิโนที่ไม่มีขั้ว ประมาณ 25% เซริซินที่เคลือบบนไฟโบรอินจะทำให้เส้นใยไหมแข็งแรง และเมื่อถูกลอกออกจะทำให้ได้เส้นใยไหมที่อ่อนนุ่มเป็นเงางาม
เส้นใยไหมยังประกอบด้วยกรดแอมิโนประมาณ 15 ซนิด ส่วนใหญ่เป็นกรดแอมิโนดี่ยว เช่น Glycin , Alanine, Serine โมเลกุลเหล่านี้ทำให้โมเลกุลในเส้นใยไหมเรียงตัวกันเป็นระเบียบ ทำให้เส้นใยมีความเหนียวแข็งแรงทนทาน
ด้วยส่วนประกอบทางเคมีอันละเอียดอ่อนในเส้นใยไหมแต่ละเส้น จึงทำให้ผ้าไหมแต่ละผืนที่ถูกถักทอด้วยทักษะอันชำนาญและความประณีต มีความโดดเด่นและมีเอกลักษณ์ทั้งในยามมองหรือยามได้สัมผัสผืนผ้าอันงดงาม
ข้อมูล - รูปอ้างอิง
- - - - - - - - - - - - - - - -
- กรมหม่อนไหม
- สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.)
