มหาดไทย เวียนระเบียบฯ แจง "อบต."ทั่วประเทศ ที่จะหมดวาระ 27 พ.ย.นี้ ซักซ้อมก่อน/หลัง รับเลือกตั้งใหม่ 11 ม.ค.ปีหน้า คาดเข้าปฏิบัติหน้าที่ได้ ช่วงระหว่าง ก.พ.-มี.ค. เน้นแจ้งแนวทางการประชุมสภาฯ ครั้งแรก รวมถึง กรณี "รักษาราชการแทนฯ" กรณีนายกฯ ไม่อาจปฏิบัติราชการได้ จากการให้หยุดปฏิบัติหน้าที่-ถูกศาลประทับฟ้องในวาระ-รวมถึงกรณี ยังไม่มีคําพิพากษา ย้ำ! ส.อบต. ไม่จำเป็นต้อง "ปฏิญาณตน"
วันนี้ (27 ต.ค.2568) มีรายงานจากกระทรวงมหาดไทย เปิดเผยว่า กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น (สถ.) เวียนหนังสือด่วนที่สุด ถึงผู้ว่าราชการจังหวัด ทั่วประเทศ เป็นแนวทางปฏิบัติ เพื่อแจ้งอําเภอ และ อปท. รับทราบและถือปฏิบัติ รวมถึง ดําเนินการในส่วนที่เกี่ยวข้อง
ภายหลังการครบวาระการดํารงตําแหน่งสมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนตําบล (ส.อบต.) และนายกองค์การบริหารส่วนตําบล (นายกฯอบต.) จนถึงวันแถลงนโยบายของนายกฯ อบต. ชุดใหม่
พบว่า เป็นการซักซ้อม กรณี ส.อบต. และนายกฯ อบต. ที่จะครบวาระการดํารงตําแหน่งในวันที่ 27 พ.ย.นี้ และต้องจัดให้มีการเลือกตั้งภายใน 45 วัน
นับแต่วันที่ครบวาระตามมาตรา 13 แห่งพระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ. 2562 คือ ภายในวันอาทิตย์ที่ 11 ม.ค. 2569
ซึ่ง ส.อบต. และนายกอบต. คนใหม่ จะเข้าปฏิบัติหน้าที่ได้ ภายหลังช่วงระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ ถึงเดือนมีนาคม 2569
โดยในช่วงระยะเวลาดังกล่าว ปลัดอบต. จะเป็นผู้ปฏิบัติหน้าที่ของนายกอบต.เท่าที่จําเป็นได้เป็นการชั่วคราว จนถึงวันประกาศผลการเลือกตั้ง นายกอบต. และรักษาราชการแทนฯ กรณีนายกฯ ไม่อาจปฏิบัติราชการได้ เช่น ช่วยเหลือประชาชน กรณีสาธารณภัยหรือภัยพิบัติ เป็นต้น
สำหรับแนวทางฯ ที่น่าสนใจ เช่น ภายหลังคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ได้ประกาศผลการเลือกตั้ง แล้วให้นายอําเภอกําหนดให้ ส.อบต. ดําเนินการประชุมสภาฯ ครั้งแรกภายใน 15 วัน
นับแต่วันประกาศผลการเลือกตั้งฯ ตามมาตรา 53 วรรคสอง แห่งพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) สภาตําบลและองค์การบริหารส่วนตําบล พ.ศ. 2537 และที่แก้ไขเพิ่มเติม
ทั้งนี้ การนับเวลาในการประชุมสภาฯ ครั้งแรกของ นายอําเภอให้ถือปฏิบัติตาม แนวทางเกี่ยวกับการนับเวลาในการประชุมสภาเทศบาลครั้งแรก ของผู้ว่าราชการจังหวัด โดยอนุโลม
ขณะที่ การประชุมสภาส่วนใด ที่อ้างถึงอํานาจผู้ว่าราชการจังหวัด อำนาจนั้นหมายถึงอํานาจนายอําเภอ
สิ่งที่ต้องดำเนินการ ตั้งแต่การเลือกประธานสภาฯ และ รองประธานสภาฯ ผู้ที่ถูกเสนอชื่อรายเดียว ให้ถือว่าได้รับเลือก แต่หากถูกเสนอชื่อหลายราย ให้ลงคะแนนโดยเขียนหมายเลข เมื่อเลือกแล้ว ให้นายอำเภอแต่งตั้งทันที
ขณะที่ เลขานุการสภาฯ ให้เลือกจาก ปลัดอบต. หรือ ส.อบต.
อย่างไรก็ดี กรณีการปฏิญาณตน ตามกฎหมายว่าด้วยสภาตําบล และอบต. ไม่ได้กําหนดให้ ส.อบต.ต้องปฏิญาณตน ก่อนเข้ารับหน้าที่ จึงสามารถพิจารณาได้ว่าจะปฏิญาณตนหรือไม่ก็ได้
และการกําหนดสมัยประชุมสามัญ ของ ส.อบต. ให้ถือปฏิบัติตาม ตามมาตรา 53 วรรคสอง แห่ง พ.ร.บ.สภาตําบลและองค์การบริหารส่วนตําบล พ.ศ. 2537 และที่แก้ไขเพิ่มเติม
"ให้กำหนดสมัยประชุมสามัญ 2 สมัย ไม่เกิน 4 สมัย/ปี สมัยละไม่เกิน 15 วัน"
สำหรับ กรณีการแถลงนโยบายของนายกฯ ต่อสภาฯ สิ่งที่สามารถดำเนินการ นอกเหนือจากการแถลงนโยบายของนายกฯ ต้องไม่ใช่การเสนอญัตติใด ๆ ต่อสภาฯ เพื่อพิจารณา
"หากเป็นเรื่องในภารกิจของสภาฯ กรณีเช่นนี้อาจดําเนินการภายหลังการแถลงนโยบายของนายกฯ เสร็จสิ้น"
เช่น การเสนอตั้งคณะกรรมการสภาท้องถิ่น ตามข้อ 105 ของระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยข้อบังคับ การประชุมสภาท้องถิ่น พ.ศ. 2547 และที่แก้ไขเพิ่มเติม
เพื่อให้การปฏิบัติงานของสภาฯ เป็นไปอย่างรวดเร็วมีประสิทธิภาพ หรือคณะกรรมการอื่น ๆ ที่กฎหมาย หรือระเบียบกําหนดให้มี ส.อบต. มาเป็นองค์ประกอบในคณะกรรมการ เช่น คณะกรรมการสนับสนุนการจัดทําแผนพัฒนาท้องถิ่น คณะกรรมการพัฒนาท้องถิ่น เป็นต้น
โดยประธานสภาฯ สามารถนําปรึกษาในที่ประชุมเพื่อดําเนินการได้ ภายหลังการแถลงนโยบายของนายกฯ เสร็จสิ้น
ส่วนกรณี "อบต."ใดๆ ที่จัดตั้งเป็น "เทศบาล" โดยมีผลก่อน หรือภายหลัง การครบวาระ 27 พ.ย. 2568 ซึ่งการดําเนินการให้ถือปฏิบัติตามนัยหนังสือกระทรวงมหาดไทย และหนังสือ สถ.ทั้ง 5 ฉบับ ที่อ้างถึงทุกประการ เว้นแต่การใดไม่ได้กําหนดไว้ตามนัยหนังสือที่อ้างถึง ให้ดำเนินการตาม ระเบียบการประชุมสภาฯ ครั้งแรก
นอกจากนี้ กรณีการหยุดปฏิบัติหน้าที่ของนายกฯ หากปรากฏว่า นายกฯ ได้ถูกศาลประทับฟ้องในวาระก่อน และได้หยุดปฏิบัติหน้าที่โดยผลของกฎหมาย ก่อนหรือภายหลังประกาศผลการเลือกตั้งนายกฯ
ซึ่งบุคคลนั้นได้รับการเลือกตั้งเป็นนายกฯ และศาลยังไม่มีคําพิพากษา หรือมีคําสั่งเป็นอย่างอื่น ให้ถือปฏิบัติตามนัยหนังสือ สถ. เรื่อง การหารือแนวทางปฏิบัติ กรณีการหยุดปฏิบัติหน้าที่ ของผู้บริหารท้องถิ่น ที่ให้ ปลัด อบต. หรือ รองนายกฯที่ได้รับมอบอำนาจ "รักษาการแทน" มีอำนาจ แต่งตั้ง และดำเนินการเรื่องจำเป็นเร่งด่วน.