เอ็นจีโอ-นักวิชาการเรียกร้องให้รัฐบาลเจรจาเอฟทีเอไทย-สหรัฐฯ อย่างระมัดระวัง เปิดเผยข้อมูลต่อสาธารณชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเด็นสิทธิบัตรยา ที่เห็นว่าข้อเสนอของสหรัฐฯ ได้เปรียบไทยมาก และจะส่งผลต่อการเข้าถึงและราคายาที่สูงขึ้น
นายบัณฑูร เศรษฐศิโรตม์ นักวิชาการองค์กรภาคประชาชน กล่าวในงานสัมมนา “วิเคราะห์ข้อเรียกร้องของสหรัฐในการเจรจาเอฟทีเอ เรื่อง “การคุ้มครองสิทธิบัตร พืชและสัตว์” ว่า จากการที่องค์กรภาคประชาชนได้มีการติดตามผลการเจรจาเปิดเขตการค้าเสรี (เอฟทีเอ) ไทย-สหรัฐฯ ครั้งที่ 6 จังหวัดเชียงใหม่ หากวิเคราะห์ข้อเท็จจริงแล้วประเทศไทยได้รับผลกระทบมากกว่าได้เปรียบ โดยเฉพาะทางด้านสิทธิบัตรยาและพันธุ์พืช ซึ่งประเทศไทยต้องมีการแก้ไขกฎหมายสิทธิบัตรยาและกฎหมายพันธุ์พืช ซึ่งขณะนี้ทางกรมทรัพย์สินทางปัญญาอยู่ระหว่างแก้ไขกฎหมายด้านสิทธิบัตรยา หากเป็นเช่นนี้แม้ว่าประเทศไทยจะได้รับผลดีทางด้านการค้าและการลงทุน แต่ผลเสียที่ไทยจะต้องแก้ไขกฎหมายสิทธิบัตรยาและกฎหมายคุ้มครองพันธุ์พืช รวมถึงประชาชนจะต้องซื้อยา การวินิจฉัยโรค หรือภาคการเกษตรต่างๆ จะมีต้นทุนที่สูงขึ้น หากเปรียบเทียบเป็นเม็ดเงินที่ไทยต้องเสียเปรียบทางด้านนี้กับสหรัฐในแต่ละปีเป็นรายได้มหาศาล ประกอบกับทางสหรัฐมีการกำหนดทางด้านสิ่งแวดล้อมกับไทยสูงมากและทางข้อเรียกร้องของสหรัฐจะมากกว่าไทย ดังนั้น ข้อเรียกร้องต่างๆ ไทยจะต้องมีการแก้ไขกฎหมายเพื่อรองรับความต้องการของสหรัฐโดยเฉพาะด้านสิทธิบัตรและกฎหมายคุ้มครองพันธุ์พืช
รศ.จิราพร ลิ้มปานานนท์ หน่วยปฏิบัติการวิจัยเภสัชศาสตร์สังคม คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวว่า คงต้องจับตามองการเจรจาภายใต้กรอบเอฟทีเอไทย-สหรัฐฯ แต่ข้อเสนอแนะเมื่อรัฐบาลอยู่ระหว่างการสรรหาหัวหน้าคณะเจรจาเอฟทีเอไทย-สหรัฐฯ แทนนายนิตย์ พิบูลสงคราม นั้น สิ่งสำคัญการเจรจาของทั้งสองฝ่ายให้เป็นเรื่องของความลับ ก็จะทำให้คนไทยไม่ได้รับรู้เรื่องราวต่างๆ ในการเจรจา ดังนั้น รัฐบาลจะต้องเปิดใจให้กว้างและนำผลการเจรจาแต่ละด้านโดยเฉพาะด้านสิทธิบัตรยาและการคุ้มครองพันธุ์พืชจะต้องนำออกมาตีแผ่เพื่อให้คนไทยได้รับรู้ถึงผลการเจรจา และที่สำคัญเท่าที่ดูเงื่อนไขการเจรจาของทางสหรัฐฯ เห็นว่าข้อเรียกร้องต่างๆ ของสหรัฐฯ ครอบคลุมและรอบคอบมากกว่าไทย ดังนั้น ทีมเจรจาของไทยจะหลงประเด็นไม่ได้ เพื่อป้องกันผลกระทบจะเกิดที่จะกับประเทศชาติ
“เนื้อหาการเจรจาของสหรัฐฯ มีความรอบรอบและเมื่อชั่งน้ำหนักสหรัฐฯ จะได้ประโยชน์จากไทยอย่างมหาศาล อีกทั้งทางด้านสิทธิบัตรยาจะมีความซ้ำซ้อนอีกด้วย และที่สำคัญหากพิจารณาในระบบผลประโยชน์สิทธิบัตรยา นอกจากคนไทยจะซื้อยาแพงแล้วอาจจะถึงขั้นระบบสาธารณสุขของไทยเกิดความล้มเหลว เพราะทางสหรัฐฯ ค่อนข้างมีเงื่อนไขในเชิงการเอาเปรียบประเทศไทยอย่างมาก ดังนั้น ทีมเจรจาจะต้องมีการศึกษาข้อมูลในเชิงลึกเพื่อไม่ให้ประเทศไทยเสียเปรียบสหรัฐฯ มากเกินไป แม้ว่าผลดีที่ไทยจะได้รับในด้านการค้าการลงทุนและอุตสาหกรรม แต่ในเรื่องสิทธิบัตรยาและพันธุ์พืชรวมถึงทางด้านสิ่งแวดล้อมประเทศไทยยังเป็นรองสหรัฐฯ อย่างมาก” รศ.จิราพร กล่าว
อย่างไรก็ตาม หากดูข้อเสนอที่สหรัฐฯ ให้กับไทยไม่ใช่เกี่ยวกับเรื่องสิทธิบัตรยา แต่เมื่อคิดคำนวณยังเห็นว่าไทยเสียเปรียบ จึงยังหวังว่าทีมเจรจาไทยจะใช้เนื้อหาและข้อเรียกร้องต่างๆ ของประชาชนที่ออกมาอย่างต่อเนื่องในการปกป้องคนไทยให้สามารถเข้าถึงยาและบริการทางสาธารณสุข เพื่อไม่ยอมเสียอธิปไตยเหนือชีวิตกับผลประโยชน์ทางการค้าชั่วคราว หรือจีดีพี ซึ่งเป็นภาพลวงตาเหมือนปัจจุบัน
ทั้งนี้ ขอเรียกร้องขององค์กรภาคประชาชนในเมื่อทางสหรัฐฯ ไม่ยอมผ่อนปรนสิทธิบัตรยาและการคุ้มครองพันธุ์พืชจุดยืนขององค์กรก็อยากจะให้รัฐบาลล้มการเจรจาภายใต้กรอบเอฟทีเอดังกล่าวน่าจะดีกว่าที่จะมีการต่อรองกันต่อไป
นายบัณฑูร เศรษฐศิโรตม์ นักวิชาการองค์กรภาคประชาชน กล่าวในงานสัมมนา “วิเคราะห์ข้อเรียกร้องของสหรัฐในการเจรจาเอฟทีเอ เรื่อง “การคุ้มครองสิทธิบัตร พืชและสัตว์” ว่า จากการที่องค์กรภาคประชาชนได้มีการติดตามผลการเจรจาเปิดเขตการค้าเสรี (เอฟทีเอ) ไทย-สหรัฐฯ ครั้งที่ 6 จังหวัดเชียงใหม่ หากวิเคราะห์ข้อเท็จจริงแล้วประเทศไทยได้รับผลกระทบมากกว่าได้เปรียบ โดยเฉพาะทางด้านสิทธิบัตรยาและพันธุ์พืช ซึ่งประเทศไทยต้องมีการแก้ไขกฎหมายสิทธิบัตรยาและกฎหมายพันธุ์พืช ซึ่งขณะนี้ทางกรมทรัพย์สินทางปัญญาอยู่ระหว่างแก้ไขกฎหมายด้านสิทธิบัตรยา หากเป็นเช่นนี้แม้ว่าประเทศไทยจะได้รับผลดีทางด้านการค้าและการลงทุน แต่ผลเสียที่ไทยจะต้องแก้ไขกฎหมายสิทธิบัตรยาและกฎหมายคุ้มครองพันธุ์พืช รวมถึงประชาชนจะต้องซื้อยา การวินิจฉัยโรค หรือภาคการเกษตรต่างๆ จะมีต้นทุนที่สูงขึ้น หากเปรียบเทียบเป็นเม็ดเงินที่ไทยต้องเสียเปรียบทางด้านนี้กับสหรัฐในแต่ละปีเป็นรายได้มหาศาล ประกอบกับทางสหรัฐมีการกำหนดทางด้านสิ่งแวดล้อมกับไทยสูงมากและทางข้อเรียกร้องของสหรัฐจะมากกว่าไทย ดังนั้น ข้อเรียกร้องต่างๆ ไทยจะต้องมีการแก้ไขกฎหมายเพื่อรองรับความต้องการของสหรัฐโดยเฉพาะด้านสิทธิบัตรและกฎหมายคุ้มครองพันธุ์พืช
รศ.จิราพร ลิ้มปานานนท์ หน่วยปฏิบัติการวิจัยเภสัชศาสตร์สังคม คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวว่า คงต้องจับตามองการเจรจาภายใต้กรอบเอฟทีเอไทย-สหรัฐฯ แต่ข้อเสนอแนะเมื่อรัฐบาลอยู่ระหว่างการสรรหาหัวหน้าคณะเจรจาเอฟทีเอไทย-สหรัฐฯ แทนนายนิตย์ พิบูลสงคราม นั้น สิ่งสำคัญการเจรจาของทั้งสองฝ่ายให้เป็นเรื่องของความลับ ก็จะทำให้คนไทยไม่ได้รับรู้เรื่องราวต่างๆ ในการเจรจา ดังนั้น รัฐบาลจะต้องเปิดใจให้กว้างและนำผลการเจรจาแต่ละด้านโดยเฉพาะด้านสิทธิบัตรยาและการคุ้มครองพันธุ์พืชจะต้องนำออกมาตีแผ่เพื่อให้คนไทยได้รับรู้ถึงผลการเจรจา และที่สำคัญเท่าที่ดูเงื่อนไขการเจรจาของทางสหรัฐฯ เห็นว่าข้อเรียกร้องต่างๆ ของสหรัฐฯ ครอบคลุมและรอบคอบมากกว่าไทย ดังนั้น ทีมเจรจาของไทยจะหลงประเด็นไม่ได้ เพื่อป้องกันผลกระทบจะเกิดที่จะกับประเทศชาติ
“เนื้อหาการเจรจาของสหรัฐฯ มีความรอบรอบและเมื่อชั่งน้ำหนักสหรัฐฯ จะได้ประโยชน์จากไทยอย่างมหาศาล อีกทั้งทางด้านสิทธิบัตรยาจะมีความซ้ำซ้อนอีกด้วย และที่สำคัญหากพิจารณาในระบบผลประโยชน์สิทธิบัตรยา นอกจากคนไทยจะซื้อยาแพงแล้วอาจจะถึงขั้นระบบสาธารณสุขของไทยเกิดความล้มเหลว เพราะทางสหรัฐฯ ค่อนข้างมีเงื่อนไขในเชิงการเอาเปรียบประเทศไทยอย่างมาก ดังนั้น ทีมเจรจาจะต้องมีการศึกษาข้อมูลในเชิงลึกเพื่อไม่ให้ประเทศไทยเสียเปรียบสหรัฐฯ มากเกินไป แม้ว่าผลดีที่ไทยจะได้รับในด้านการค้าการลงทุนและอุตสาหกรรม แต่ในเรื่องสิทธิบัตรยาและพันธุ์พืชรวมถึงทางด้านสิ่งแวดล้อมประเทศไทยยังเป็นรองสหรัฐฯ อย่างมาก” รศ.จิราพร กล่าว
อย่างไรก็ตาม หากดูข้อเสนอที่สหรัฐฯ ให้กับไทยไม่ใช่เกี่ยวกับเรื่องสิทธิบัตรยา แต่เมื่อคิดคำนวณยังเห็นว่าไทยเสียเปรียบ จึงยังหวังว่าทีมเจรจาไทยจะใช้เนื้อหาและข้อเรียกร้องต่างๆ ของประชาชนที่ออกมาอย่างต่อเนื่องในการปกป้องคนไทยให้สามารถเข้าถึงยาและบริการทางสาธารณสุข เพื่อไม่ยอมเสียอธิปไตยเหนือชีวิตกับผลประโยชน์ทางการค้าชั่วคราว หรือจีดีพี ซึ่งเป็นภาพลวงตาเหมือนปัจจุบัน
ทั้งนี้ ขอเรียกร้องขององค์กรภาคประชาชนในเมื่อทางสหรัฐฯ ไม่ยอมผ่อนปรนสิทธิบัตรยาและการคุ้มครองพันธุ์พืชจุดยืนขององค์กรก็อยากจะให้รัฐบาลล้มการเจรจาภายใต้กรอบเอฟทีเอดังกล่าวน่าจะดีกว่าที่จะมีการต่อรองกันต่อไป